انسان پرستوی تشنه‌ای است که از درون در جست‌وجوی حقیقت است. او مانند گم‌گشته‌ای در فضایی تاریک و غبارآلود، به دنبال سرپناهی است از جنس معرفت و شناخت. سرپناهی که در سایه‌ی اطمینان‌بخشش آرام بگیرد و سر کنجکاوی‌اش را بر بالشتکی از جنس یقین بگذارد و با چشمانی باز در خواب شیرین معرفت فرو رود و از دنیایی اسرارآمیز و مملوّ از پدیده‌های شگفت‌انگیز ماورایی سر برآورد و مرحله‌ای زنده از حیاتش را آغاز کند. این سرپناه از جنس خاک و آب نیست و با سنگ و آجر نمی‌توان آن را ساخت. این سرپناه از جنس شهود و منطق و فهم است و عرصه‌ی آن درون است و در دنیای درون باید آن را ساخت. روش ساختن اما شبیه معماری است؛ همان‌گونه که در معماری، ابتدا باید مبانی و پایه‌های ساختمان را ساخت و بعد از پی‌ریزی و برپا کردن چارچوب و اسکلت، دیوارها و درها و پنجره‌ها و سقف را بنا کرد و در مرحله‌ی بعد، به سفیدکاری و نقاشی و پهن کردن موکت و فرش و چیدن گلدان پرداخت، در بنای معرفت و ایمان نیز ابتدا باید پایه‌ها را محکم کرد و در مرحله‌ی بعد، به جمع‌آوری شاخ و برگ و شکوفه‌ها و میوه‌ها پرداخت و خانه‌ی معرفت و ایمان خود را آراست و کامل کرد. «سلسله دروس مبانی اندیشه‌ی اسلامی» مجموعه‌ای دقیق و عمیق و نیرومند و کارآمد است که روش یافتن و برپا کردن مبانی و پایه‌های خانه‌ی معرفت و ایمان را به ما می‌آموزد؛ تا بعد از پی‌ریزی و برپا کردن چارچوبی مستحکم و تردید ناپذیر، بستری برای شکوفه‌زدن و به ثمر نشستن «دین» با همه‌ی ابعادش فراهم شود و نظام «معرفت دینی» ما و در پی آن «دین‌داری» ما کامل شده، نیل به شادی جاودان و سعادت حقیقی میسر شود. این سلسله دروس در شش عنوان ارائه می‌شود:
۱_معرفت‌شناسی
۲_خداشناسی
۳_انسانشناسی
۴_فلسفه‌ی اخلاق
۵_فلسفه‌ی حقوق
۶_فلسفه‌ی سیاست
بدون تردید در علوم بشری با مجموعه ای از قضایا مواجه هستیم. برای هر محقق و اندیشمندی جای این پرسش است که با چه میزانی، در مورد گزاره های آن داوری کند و با چه ابزاری آنها را بشناسد و بر چه اساسی معیار صدق و کذب آنها را تشخیص دهد؟ معارف و آموزه های اعتقادی و عملی اسلام نیز از راه های گوناگون، همچون راه عقل و نقل، به دست می آیند. تعمیق این آموزه ها و تحقیق در آنها نیازمند بررسی اعتبار این معارف و راه های تحصیل آنهاست. این کتاب، به عنوان نخستین بحث بنیادین در اندیشه های اسلامی، به ارزیابی این معارف می پردازد. بدین منظور، مهم ترین مباحث معرفت شناسی، همچون بررسی اقسام معرفت، راه های معرفت و ارزیابی آنها و پاسخ به شبهات شکاکیت و نسبیّت گرایی و نیز هرمنوتیک فلسفی، تعدد قرائت ها و پلورایسم دینی با بیانی روان مورد بررسی قرار می گیرند.
تبیین کتاب معرفت‌شناسی: حجت الاسلام دکتر عبدالله محمدی
کتاب حاضر با این هدف تدوین یافته که مبانی فلسفی لازم برای مباحث خداشناسی را به صورت نسبتا ساده و روان، و در عین حال، کاملا استدلالی بیان کند و بر پایه آن، اساس اعتقادات دینی را اثبات کرده، شبهات مربوط را به صورتی مناسب پاسخ دهد. این کتاب مشتمل بر دو بخش است: بخش اول، شامل برخی مباحث عام فلسفی مانند مواد ثلاث و علت و معلول که تلاش شده است تنها در حد مورد نیاز برای تامین هدف گفته شده بدان ها پرداخت شود. بخش دوم کتاب، خداشناسی استدلالی است که همان اصول فلسفی اثبات شده در بخش نخست را عملا به کار می گیرد و وجود خداوند، و توحید ذاتی، صفاتی، و افعالی را اثبات می کند و به مبحث جبر و اختیار و هدف آفرینش نیز می پردازد.
تبیین کتاب خداشناسی: حجت الاسلام دکتر مجتبی مصباح
تحلیل مسائل بنیادینی همچون ساحت های وجودی انسان، توانایی ها و استعدادهای وجودی وی، حیات پس از مرگ، هدف غایی از آفرینش انسان ها و راه رسیدن آدمی به سعادت حقیقی، از جنبه های گوناگونی اهمیت دارد؛ اولاً از آنجا که موضوع و محور علوم انسانی، انسان است، پاسخ به این مسائل در رسیدن به دیدگاهی جامع در مسائل علوم انسانی ضروری است؛ ثانیاً مفاهیم اخلاقی، همانند «خوب و بد»، «باید و نباید»، «حق و باطل» در نسبت با حقیقت وجودی انسان مطرح می شوند. بر همین اساس، تعیین ملاکی مشخص برای این امور هنجاری در حوزه های گوناگون فردی و اجتماعی (همانند حقوق، سیاست، اقتصاد، هنر و …) به نوع نگرش به انسان بستگی دارد؛ ثالثاً تبیین و اثبات معارفی همچون ضرورت حیات پس از مرگ و وجود راه سعادت انسان (دین) و ویژگی های این راه، مبتنی بر شناختی صحیح از کمال «انسان» است. امور فوق در کتاب حاضر (انسان شناسی) مورد بررسی می شود.تبیین کتاب انسانشناسی: حجت الاسلام دکتر محمدحسین طاهری آکردی
هنگامی که مکاتب گوناگون اخلاقی راه های متنوعی برای زندگی مطلوب ارائه می دهند، فلسفه اخلاق است که می تواند با کنکاش در مبانی اخلاق، ملاک گزینش مکتب معقول را بیابد. این کتاب، در پی دفاع عقلانی از مکتب ارزشی و اخلاقی اسلام، با توجه به دیدگاه های بدیل و ابهام های موجود است. این کتاب با محور قرار دادن مسئله واقع گرایی در اخلاق، مکاتب گوناگون اخلاقی را بررسی کرده، با اثبات واقع گرایی در اخلاق، به ارائه معیار ارزش اخلاقی می پردازد، و با استفاده از آن راه ارزیابی صفات اکتسابی و کارهای اختیاری را بررسی می کند. روش بحث برای اثبات مبانی، عقلی است، اما از آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام نیز در معرفی مکتب اخلاقی اسلام استفاده شده است.
تبیین کتاب فلسفه اخلاق: حجت الاسلام دکتر مجتبی مصباح
امروزه تا حدود زیادی مرسوم و مقبول است که بحث های کلی، بیرونی و عقلی – تحلیلی درباره یک پدیده یا یک علم را زیر عنوان «فلسفه» آن پدیده یا علم، مطالعه کنند و «فلسفه حقوق» نیز چنین است. در این اثر، مراد از فلسفه حقوق، دانشی است که با شیوه عقلی – تحلیلی، کلی و بیرونی، قواعد حقوقی (=قانون) را مورد بحث قرار می دهد و از چیستی، مبنا، هدف، مشروعیت قانون و مانند آن سخن می گوید. نویسنده در این کتاب، از انبوه مباحثی که زیر عنوان «فلسفه حقوق» طرح شدنی است، به طرح مهم ترین آنها بسنده کرده، پس از بیان مفاهیم و اصطلاحات و تبیین امکان بحث از «فلسفه حقوق اسلامی»، از رابطه حقوق با اخلاق و دین سخن گفته، لزوم دینی (اسلامی) بودن حقوق را تبیین کرده، و به دنبال آن، مهم ترین بحث فلسفه حقوق، یعنی مبنا و هدف حقوق را از سه دیدگاه حقوق طبیعی، حقوق پوزیتویستی و حقوق اسلام مورد مطالعه قرار داده و در ادامه و برای تکمیل بحث، از ویژگی ها و منابع حقوق اسلام سخن گفته و سرانجام با نگاهی تطبیقی به «حقوق بشر» از دو دیدگاه اعلامیه جهانی حقوق بشر و اسلام، کتاب را به پایان برده است.
تبیین کتاب فلسفه حقوق:حجت الاسلام دکتر محمدرضا باقرزاده
کتاب «فلسفه سیاست»، از جمله سلسله کتب مبانی اندیشه اسلامی است که متکفل طرح مباحث بنیادین مربوط به نظام سیاسی اسلام است. تلاش شده اهمّ مباحث کلان و مبنایی مرتبط با نظام سیاسی اسلام در این اثر گنجانده شود؛ بدین منظور، پس از توضیح برخی واژگان کلیدهای مرتبط، از رابطه دین و سیاست سخن به میان آمده است. در ادامه، در بحث از مشروعیت سیاسی، پس از بررسی مفهومی، برخی نظریات مربوط به ملاک مشروعیت به بحث گذاشته شده، در نهایت، دیدگاه اسلام در این زمینه مطرح شده است. به منظور تبیین جایگاه مردم در حکومت اسلامی، مبحث بعدی به تبیین چنین جایگاهی اختصاص یافته است. از آن پس، عمده مباحث این نوشتار معطوف به عصر غیبت گردیده، مسائلی همچون تبیین مفهومی، پیشینه، ادلّه، شرائط و میزان اختیارات ولی فقیه مطرح شده است. در پایان نیز، به منظور اثبات کارآمدی نظریه ولایت فقیه، از بعد نظری و عملی، این کارآیی نشان داده شده است.
تبیین کتاب فلسفه سیاست: حجت الاسلام دکتر شبان نیا
